Zainteresowania badawcze pracowni koncentrują się na poznaniu roli białek opiekuńczych w różnych procesach komórkowych. Większość z białek indukowanych w komórce w warunkach stresowych to białka opiekuńcze (ang. chaperone proteins). Szczególnie jesteśmy zainteresowani mechanizmem działania białek opiekuńczych  z rodziny Hsp100.   Białka z rodziny Hsp100 uczestniczą w szeregu istotnych procesach komórkowych takich jak kontrola degradacji białek, regulacja zdolności do  przeżywania przez komórki warunków stresowych, kontrola transformacji prionowych czy też kontrola transpozycji. Pomimo tych różnych funkcji wydaje się, że biochemiczny mechanizm działania tych białek jest podobny. Uważa się, że białka opiekuńcze z rodziny Hsp100 są jednym z istotnych czynników kontrolujących procesy powstawania i dysocjacji kompleksów  białkowych w komórkach.  Szczególnie istotna jest funkcja związana z dezagregacją agregatów białek. Procesy te wymagają z reguły współdziałania funkcjonalnego z białkami opiekuńczymi z rodziny Hsp70.  Jako modelu do badania mechanizmów procesów deagregacji białek i współdziałania pomiędzy białkami opiekuńczymi z rodzin Hsp100 i Hsp70 używamy białek Hsp104 (Hsp100) oraz Ssa1 (Hsp70) pochodzących z drożdży Saccharomyces cerevisiae oraz ich bakteryjnych homologów ClpB oraz DnaK z Escherichia coli.

W ostatnim czasie zaczęliśmy również badać funkcje komórkowe małych białek szoku termicznego. Białka te wiążą się do ulegających denaturacji w warunkach stresowych białek co zapobiega ich nieodwracalnej agregacji. Utworzenie takich kompleksów w znaczący sposób ułatwia białkom Hsp100 oraz Hsp70 deazagregację utworzonych struktur i przywrócenie aktywności białkom uwięzionym w tych strukturach.

Zakład Biochemii Białek

Międzyuczelniany Wydział Biotechnologii UG i GUMed
ul. Abrahama 58, 80-307 Gdańsk

Sekretariat - Stanisława Urbańska
Tel.:+48 58 523 6421

Kierownik: Prof. dr hab. Krzysztof Liberek [link]
Tel.: +48 58 523 6346 [e-mail]

Lista pracowników i doktorantów:

dr Agnieszka Kłosowska  [link]
tel.: +48 58 523 6359 [e-mail]
dr hab. Szymon Ziętkiewicz  [link]
tel.: +48 58 523 6351 [e-mail]
dr Igor Obuchowski [link]
tel.: +48 58 523 6359 [e-mail]
 

Mgr Dagmara Mróz
Mgr Hubert Wyszkowski
Mgr Piotr Karaś
Mgr Wiktoria Sztangierska
Mgr Klaudia Kochanowicz

tel.: +48 58 523 6359

Wynik rekrutacji do projektu NCN OPUS 18  OPUS 18 2019/35/B/NZ1/01475

Protokół z posiedzenia Komisji dotyczącej rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko doktoranta w ramach projektu OPUS 17

Protokół z posiedzenia Komisji dotyczącej rozstrzygnięcia konkursu o dwa STANOWISKA DOKTORANCKIE w ramach projektu OPUS17

Protokół z posiedzenia Komisji dotyczącej rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko Post-Doc w ramach projektu OPUS17

Protokół z posiedzenia Komisji dotyczącej rozstrzygnięcia konkursu na stanowisko doktoranta w ramach projektu OPUS18

1. Drovandi Stefania, Lipska-Ziętkiewicz Beata S., Ozaltin Fatih, Emma Francesco, Gulhan Bora, Boyer Olivia, Trautmann Agnes, Ziętkiewicz Szymon, Xu Hong, Shen Qian, Rao Jia, Riedhammer Korbinian M., Heemann Uwe, Hoefele Julia, Stenton Sarah L., Tsygin Alexey N., Ng Kar-Hui, Fomina Svitlana, Benetti Elisa, Aurelle Manon, Prikhodina Larisa, Schijvens Anne, Tabatabaeifar Mansoureh, Jankowski Maciej, Baiko Sergey, Mao Jianhua, Feng Chunyue, Deng Fang, Rousset-Rouviere Caroline, Stańczyk Małgorzata, Bałasz-Chmielewska Irena, Fila Marc, Durkan Anne M., Kersnik Levart Tanja, Dursun Ismail, Esfandiar Nasrin, Haas Dorothea, Bjerre Anna, Anarat Ali, Benz Marcus R., Talebi Saeed, Hooman Nakysa, Ariceta Gema, Schaefer Franz. Variation of the clinical spectrum and genotype-phenotype associations in Coenzyme Q10 deficiency associated glomerulopathy. Kidney International 2022, (w druku) (doi: 10.1016/j.kint.2022.02.040)

2. Paprocka Justyna, Ziętkiewicz Szymon, Kosińska Joanna, Kaczorowska Ewa, Płoski Rafał. Case report: Lennox–Gastaut epileptic encephalopathy responsive to cannabidiol treatment associated with a novel de novo mosaic SHANK1 variant. Frontiers in Genetics 2021, 12: 735292 (doi: 10.3389/fgene.2021.735292)

3. Wyszkowski Hubert, Janta Anna, Sztangierska Wiktoria, Obuchowski Igor, Chamera Tomasz, Kłosowska Agnieszka, Liberek Krzysztof. Class-specific interactions between Sis1 J-domain protein and Hsp70 chaperone potentiate disaggregation of misfolded proteins. Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 2021, 118(49): e2108163118 (doi: 10.1073/pnas.2108163118)

4. Wortmann Saskia B., Ziętkiewicz Szymon, Guerrero-Castillo Sergio, Feichtinger René G., Wagner Matias, Russell Jacqui, Ellaway Carolyn, Mróz Dagmara, Wyszkowski Hubert, Weis Denisa, Hannibal Iris, von Stülpnagel Celina, Cabrera-Orefice Alfredo, Lichter-Konecki Uta, Gaesser Jenna, Windreich Randy, Myers Kasiani C., Lorsbach Robert, Dale Russell C., Gersting Søren, Prada Carlos E., Christodoulou John, Wolf Nicole I., Venselaar Hanka, Mayr Johannes A., Wevers Ron A.. Neutropenia and intellectual disability are hallmarks of biallelic and de novo CLPB deficiency. Genetics in Medicine 2021, 23(9): 1705-1714 (doi: 10.1038/s41436-021-01194-x)

5. Piróg Artur, Cantini Francesca, Nierzwicki Łukasz, Obuchowski Igor, Tomiczek Bartłomiej, Czub Jacek, Liberek Krzysztof. Two Bacterial Small Heat Shock Proteins, IbpA and IbpB, Form a Functional Heterodimer. Journal of Molecular Biology 2021, 433: 167054 (doi: 10.1016/j.jmb.2021.167054)

6. Obuchowski Igor, Karaś Piotr, Liberek Krzysztof. The Small Ones Matter—sHsps in the Bacterial Chaperone Network. Frontiers In Molecular Biosciences 2021, 8: 666893 (doi: 10.3389/fmolb.2021.666893)

7. Obuchowski Igor, Liberek Krzysztof. Small but mighty: a functional look at bacterial sHSPs. Cell Stress & Chaperones 2020, 25(4): 593-600 (doi: 10.1007/s12192-020-01094-0)

8. Dosekova Petra,Dubiel Andrzej, Karłowicz Anna, Ziętkiewicz Szymon, Rydzanicz Małgorzata, Habalova Viera, Pieńkowski Victor Murcia, Skirkova Miriam, Han Vladimir, Mosejova Alexandra, Gdovinova Zuzanna, Kaliszewska Magdalena, Tońska Katarzyna,Szymański Michał R., Skorvanek Matej, Płoski Rafał. Answer to Finsterer about "Multisystem presentation of a homozygous POLG2 variant". European Journal of Medical Genetics. 2020, 63(5):103900 (doi: 10.1016/j.ejmg.2020.103900))

9. Mróz Dagmara, Wyszkowski Hubert, Szablewski Tomasz, Zawieracz Katarzyna, Dutkiewicz Rafał, Bury Katarzyna, B. Wortmann Saskia, Wevers Ron A., Ziętkiewicz Szymon. CLPB (caseinolytic peptidase B homolog), the first mitochondrial protein refoldase associated with human disease. Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - General Subjects 2020, 1864 (4): 129512 (doi: 10.1016/j.bbagen.2020.129512)

10. Dosekova Petra, Dubiel Andrzej, Karłowicz Anna, Ziętkiewicz Szymon, Rydzanicz Małgorzata, Habalova Viera, Pieńkowski Victor Murcia, Skirkova Miriam, Han Vladimir, Mosejova Alexandra, Gdovinova Zuzanna, Kaliszewska Magdalena, Tońska Katarzyna, Szymański Michał R.., Skorvanek Matej, Płoski Rafał. Whole exome sequencing identifies a homozygous POLG2 missense variantin an adult patient presenting with optic atrophy, movement disorders,premature ovarian failure and mitochondrial DNA depletion. European Journal of Medical Genetics 2020, 63(4): 103821 (10.1016/j.ejmg.2019.103821)

11. Obuchowski Igor, Piróg Artur, Stolarska Milena, Tomiczek Bartłomiej, Liberek Krzysztof. Duplicate divergence of two bacterial small heat shock proteins reduces the demand for Hsp70 in refolding of substrates. PLoS Genet  2019, 15(10): e1008479 (doi: 10.1371/journal.pgen.1008479)

12. Chamera Tomasz, Kłosowska Agnieszka, Janta Anna, Wyszkowski Hubert, Obuchowski Igor, Gumowski Krzysztof, Liberek Krzysztof. Selective Hsp70-Dependent Docking of Hsp104 to Protein Aggregates Protects the Cell from the Toxicity of the Disaggregase. Journal of Molecular Biology 2019, 431(11): 2180-2196 (doi: 10.1016/j.jmb.2019.04.014)

13. Carra Serena, Alberti Simon, Benesch Justin L. P., Boelens Wilbert, Buchner Johannes, Carver John A., Cecconi Ciro, Ecroyd Heath, Gusev Nikolai, Hightower Lawrence E., KlevitRachel E., Lee Hyun, Liberek Krzysztof, Lockwood Brent, Poletti Angelo, Timmerman Vincent, Toth Melinda E., Vierling Elizabeth, Wu Tangchun, Tanguay Robert M.. Small heat shock proteins: multifaceted proteins with important implications for life. Cell Stress & Chapereones 2019, 24 (2): 295-308 (doi: 10.1007/s12192-019-00979-z)

14. Szymczak Marta, Ziętkiewicz Szymon, Kuncewicz Katarzyna, Rodziewicz-Motowidło Sylwia, Orlikowska Marta. Expression, purification, and efficient refolding of the extracellular domain of Escherichia coli-expressed signaling receptor herpesvirus entry mediator. Protein Expression and Purification 2019: 105450 (doi :10.1016/j.pep.2019.105450)

15. Jakubiuk-Tomaszuk Anna, Pienkowski Victor Murcia, Ziętkiewicz Szymon, Rydzanicz Malorzata, Kosinska Joanna, Stawinski Piotr, Szuminski Michal, Ploski Rafal. Syndromic chorioretinal coloboma associated with heterozygous de novo RARA mutation affecting an amino acid critical for retinoic acid interaction. Clinical Genetics 2019, 96(4): 371-375 (DOI: 10.1111/cge.13611)

16. Kampinga Harm H. Andreasson Claes, Barducci Alessandro, Cheetham Michael E., Cyr Douglas, Emanuelsson Cecilia, Genevaux Pierre, Gestwicki Jason E., Goloubinoff Pierre, Huerta-Cepas Jaime, Kirstein Janine, Liberek Krzysztof, Mayer Matthias P., Nagata Kazuhiro, Nillegoda Nadinath B.,Pulido Pablo; Ramos Carlos; De los Rios Paolo; Rospert Sabine, Rosenzweig Rina, Sahi Chandan, Taipale Mikko, Tomiczek Bratlomiej, Ushioda Ryo, Young Jason C., Zimmermann Richard, Zylicz Alicja, Zylicz Maciej, Craig Elizabeth A., Marszałek Jarosław. Function, evolution, and structure of J-domain proteins. Cell Stress & Chaperones 2019, 24(1): 7-15 (doi: 10.1007/s12192-018-0948-4)

17. Lipska-Zietkiewicz Beata S, Gellermann Jutta, Boyer Olivia, Gribouval Olivier, Zietkiewicz Szymon, Kari Jameela A, Shalaby Mohamed A, Ozaltin Fatih, Dusek Jiri,  Melk Anette, Bayazit Aysun K, Massella Laura, Hyla-Klekot Lidia, Habbig Sandra, Godron Astrid, Szczepanska Maria, Bienias Beata, Drozdz Dorota, Odeh Rasha, Jarmuzek Wioletta, Zachwieja Katarzyna, Trautmann Agnes, Antignac Corinne, Schaefer Franz.  Low renal but high extrarenal phenotype variability in Schimke immuno-osseous dysplasia PlosOne 2017, 12(8) e0180926 (doi: 10.1371/journal.pone.0180926)       

18. Carra Serena, Alberti Simon, Arrigo Patrick A., Benesch Justin L., Benjamin Ivor J., Boelens Wilbert, Bartelt-Kirbach Britta, Brundel Bianca J. J. M., Buchner Johannes, Bukau Bernd, Carver John A., Ecroyd Heath, Emanuelsson Cecilia, Finet Stephanie, Golenhofen Nikola, Goloubinoff  Pierre, Gusev Nikolai, Haslbeck Martin, Hightower Lawrence E., Kampinga Harm H., Klevit Rachel E., Liberek Krzysztof, Mchaourab Hassane S.,  McMenimen  Kathryn A., Poletti Angelo, Quinlan Roy, Strelkov Sergei V., Toth Melinda E., Vierling Elizabeth, Tanguay Robert M. The growing world of small heat shock proteins: from structure to functions. Cell Stress & Chaperons 2017 22(4): 601-611 (doi: 10.1007/s12192-017-0787-8) 

19. Żwirowski Szymon, Kłosowska Agnieszka, Obuchowski Igor, Nillegoda Nadinath B, Piróg Artur, Ziętkiewicz Szymon, Bukau Bernd, Mogk Axel, Liberek Krzysztof. Hsp70 displaces small heat shock proteins from aggregates to initiate protein refolding.  The EMBO Journal 2017, 36: 783-796 (doi: 10.15252/embj.201593378)

20. Kłosowska Agnieszka, Chamera Tomasz, Liberek Krzysztof. Adenosine diphosphate restricts the protein remodeling activity of Hsp104 chaperone to Hsp70 assisted disaggregation. eLIFE 2016, (doi: 10.7554/eLife.1515)

21. Wortmann Saskia B., Ziętkiewicz Szymon, Kousi Maria, Szklarczyk Radek, Haack Tobias B., Gersting Søren W., Muntau Ania C., Rakovic Aleksandar, Renkema G. Herma, Rodenburg Richard J., Strom Tim M., Meitinger Thomas, Rubio-Gozalbo M. Estela, Chruściel Elżbieta, Distelmaier Felix, Golzio Christelle, Jansen Joop H., van Karnebeek Clara, Lillquist Yolanda, Lücke Thomas, Õunap Katrin, Zordania Riina, Yaplito-Lee Joy, van Bokhoven Hans, Spelbrink Johannes N., Vaz Frédéric M., Pras-Raves Mia, Ploski Rafał, Pronicka Ewa, Klein Christine, Willemsen Michel A. A. P., de Brouwer Arjan P. M., Prokisch Holger, Katsanis Nicholas, Wevers Ron A. CLPB Mutations Cause 3-Methylglutaconic Aciduria, Progressive Brain Atrophy, Intellectual Disability, Congenital Neutropenia, Cataracts, Movement Disorder. American Journal of Human Genetics 2015, 96(2): 245-257 (doi: 10.1016/j.ajhg.2014.12.013).

22. Czajkowski Robert, Ozymko Zofia, Żwirowski Szymon, Łojkowska Ewa. Complete genome sequence of a broad-host-range lytic Dickeya spp. bacteriophage φ{symbol}D5. Archives of Virology 2014, 159(11): 3153-3155 (doi: 10.1007/s00705-014-2170-8).

23. Lenartowski Robert, Suwińska Anna, Prusińska Justyna, Gumowski Krzysztof, Lenartowska Marta. Molecular cloning and transcriptional activity of a new Petunia calreticulin gene involved in pistil transmitting tract maturation, progamic phase, and double fertilization. Planta 2014, 239(2): 696-703 (doi: 10.1007/s00425-013-1971-4).

24. Lipińska Natalia, Ziętkiewicz Szymon, Sobczak Alicja, Jurczyk Agnieszka, Potocki Wojciech, Morawiec Ewa, Wawrzycka Aleksandra, Gumowski Krzysztof, Ślusarz Magdalena, Rodziewicz-Motowidło Sylwia, Chruściel Elżbieta, Liberek Krzysztof. Disruption of Ionic Interactions between the Nucleotide Binding Domain 1 (NBD1) and Middle (M) Domain in Hsp100 Disaggregase Unleashes Toxic Hyperactivity and Partial Independence from Hsp70. Journal of Biological Chemistry 2013, 288(4): 2857-2869

25. Nowicki Łukasz, Leźnicki Paweł, Morawiec Ewa, Litwińczuk Natalia, Liberek Krzysztof. Role of a conserved aspartic acid in nucleotide binding domain 1 (NBD1) of Hsp100 chaperones in their activities. Cell stress & chaperones 2012, 17(3): 361-373

26. Stróżecka Joanna, Chruściel Elzbieta, Górna Emilia, Szymańska Aneta, Ziętkiewicz Szymon, Liberek Krzysztof. Importance of N- and C-terminal Regions of IbpA, Escherichia coli small heat shock protein, for chaperone function and oligomerization. Journal of Biological Chemistry 2012, 287(4): 2843-2853

27. Ratajczak Elżbieta, Stróżecka Joanna, Matuszewska Marlena, Ziętkiewicz Szymon, Kuczyńska-Wiśnik Dorota, Laskowska Ewa, Liberek Krzysztof. IbpA the small heat shock protein from Escherichia coli forms fibrils in the absence of its cochaperone IbpB. FEBS Letters 2010, 584(11): 2253-2257

28. Ziętkiewicz Szymon, Liberek Krzysztof. Dispose to the pole-protein aggregation control in bacteria. EMBO Journal 2010, 29(5): 869-870

29. Ziętkiewicz Szymon, Ślusarz Magdalena J., Ślusarz Rafał, Liberek Krzysztof, Rodziewicz-Motowidło Sylwia. Conformational stability of the full-atom hexameric model of the ClpB chaperone from Escherichia coli. Biopolymers 2010, 93(1): 47-60

30. Lipska B.S., Drożyńska E., Scaruffi P., Tonini G.P., Iżycka-Świeszewska E., Ziętkiewicz S., Balcerska A., Perek D., Chybicka A., Biernat W., Limon J. c.1810C > T Polymorphism of NTRK1 Gene is associated with reduced Survival in Neuroblastoma Patients. BMC Cancer 2009, 9: art no: 439

31. Matuszewska E., Kwiatkowska J., Ratajczak E., Kuczyńska-Wiśnik D., Laskowska E. Non-reducing sugar levels in beech (Fagus sylvatica) seeds as related to withstanding desiccation and storage. Acta Biochimica Polonica 2009, 56(1): 55-61

32. Ratajczak E., Ziętkiewicz S., Liberek K. Distinct activities of Escherichia coli small heat shock proteins IbpA and IbpB promote efficient protein disaggregation. Journal of Molecular Biology 2009, 386(1): 178-189

Pracownicy zatrudnieni w Pracowni otrzymali trzy nagrody zespołowe Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego za osiągnięcia naukowe (1994, 2003, 2007). Dr Ziętkiewicz jest laureatem Nagrody Premiera za rozprawę doktorską (2007) oraz stypendium „Zostańcie z Nami” tygodnika Polityka. Prof. Krzysztof Liberek został w 2006 roku wybrany na członka Europejskiej Organizacji Biologii Molekularnej (EMBO).
Prof. dr hab. Krzysztof Liberek jest promotorem 13 rozpraw doktorskich, których autorami są: Adam Błaszczak (1998), Joanna Krzewska (2001) – w roku 2002 laureatka stypendium START FNP, Ewa Sugajska (2002), Piotr Zabrocki (2002), Marlena Matuszewska (2005), Szymon Ziętkiewicz (2006) - w latach 2007, 2008 laureat stypendium START FNP, Agnieszka Lewandowska (2006), Elżbieta Ratajczak (2009), Joanna Stróżecka (2012), Natalia Lipińska (2013), Łukasz Nowicki (2014), Szymon Żwirowski (2016) oraz Agnieszka Kłosowska (2017). 

Część prowadzonych projektów jest realizowana we współpracy z laboratorium Prof. Bernd Bukau z Uniwersytetu w Heidelbergu.